У Беларуси 24 кастрычніка пачалася адпраўка прызыўнікоў у вайсковыя часткі. Праходзіць яна на фоне вайны ва Украіне, мабілізацыі ў Расіі, разгортванні рэгіянальнай групоўкі войскаў Саюзнай дзяржавы. Пагаварылі з прызыўнікамі, якія ўжо хутка адправяцца на службу, пра тое, як гэта — ісці ў войска менавіта цяпер.
«Спадзяюся, нас усё-такі не ўцягнуць у гэтую вайну»
Віктар (імя змененае) пачынае праходзіць тэрміновую службу ўжо на наступным тыдні. Маладому чалавеку 22 гады, ён з Брэста. Асаблівым жаданнем ісці ў войска суразмоўца не гарыць, але і касіць асабліва не спрабаваў. Сам прызыў, кажа Віктар, прайшоў спакойна.
— Нейкіх абавязалавак, пагроз і чагосьці падобнага не было. Хіба што калі мне вымяралі рост у ваенкамаце, я перапытаў — заўсёды быў упэўнены, што я вышэйшы. І жанчына пачала крычаць, што я спрабую яе падмануць і адкасіць па ІМЦ (калі індэкс масы цела мужчыны не адпавядае норме, яго не прызываюць. — Заўв. рэд.).
Віктар не баіцца кепскіх умоваў службы, асноўны страх цяпер — магчымая адпраўка ва Украіну.
— Да фарміравання рэгіянальнай групоўкі войскаў я не верыў, што беларускія вайскоўцы пойдуць на поўдзень. Але чым больш з’яўляецца навін, тым больш страху. Спадзяюся, нас усё-такі не уцягнуць у гэтую вайну. І, здаецца, пакуль няма падставаў выкарыстоўваць тэрмінавікоў. Будзем спадзявацца, што ўсё пройдзе спакойна. Але, думаю, калі нешта пачнецца, знайду спосаб пазбегнуць удзелу ў вайне любой цаной, — заяўляе малады чалавек.
21-гадовы Антон успамінае: людзей у ваенкамаце было шмат, часам у чэргах можна было прабавіць ледзь не ўвесь дзень.
— У цэлым прызыў праходзіў нармальна, асаблівых інцыдэнтаў я не заспеў. Хіба што незадаволеныя работнікі ваенкамата гучна вызвоньвалі тых, хто не з’явіўся па позве. Яшчэ многія стараліся адкасіць. Не раз бачыў пацешныя сітуацыі, як хлопцы выхваляліся ў чарзе сваімі хваробамі. Зразумела, што вайна ва Украіне адбілася на настроях хлапцоў. Вельмі многія жартавалі: вось цяпер іх забяруць і тут жа адправяць ваяваць. Але сумняваюся, што яны і праўда ў гэта верылі: яшчэ не бачыў нікога, хто казаў бы пра гэта сур’ёзна.
Сам Антон не вельмі рады таму, што на наступным тыдні ўжо будзе ў частцы. Хлопцу не падабаецца сама перспектыва трымаць зброю. Хоць у цяперашніх рэаліях, удакладняе ён, нашай дзяржаве лепш мець армію, чым не мець.
— Да службы ў цэлым я стаўлюся хутчэй адмоўна. Але ў ёй ёсць пэўная неабходнасць пры наяўнасці суседа, у якога ёсць схільнасці «дэнацыфікаваць» «брацкія» народы, — разважае суразмоўца. Пра рызыку ўступлення Беларусі ў вайну кажа: «Вядома, ёсць такая імавернасць. Але я сумняваюся, што яна вялікая. А тым больш сумняваюся, што пачнецца адпраўка салдат тэрміновай службы на вайну на афіцыйным узроўні. Але калі ўсё ж такі такое здарыцца, ваяваць з украінцамі я, па магчымасці, не буду. Добра, што з іх боку ўжо ёсць шэраг ініцыятываў па здачы ў палон.
Калі сам малады чалавек упэўнены, што рызыка яго ўдзелу ў вайне ва Украіне мінімальная, то родныя перажываюць больш. Усе яны аддалі б перавагу таму, каб Антон не ішоў у войска. Але больш за ўсё перажывае бабуля.
— Яна вельмі хвалюецца і часта плача, размаўляючы са мной па тэлефоне. Бабуля шмат глядзіць ролікі на YouTube, таму розных тэорый пра планы Лукашэнкі і Пуціна наслухалася будзь здароў. Кажа, у любы іншы час служы хоць 10 гадоў, а цяпер небяспечна.
«Калі вырашаць задзейнічаць тэрмінавікоў, значыць, небяспечна будзе ўжо ўсюды»
А вось Кірыл, якому 22 гады, праз прызыў і імавернае ўступленне беларускай арміі ў вайну перажывае не так моцна. Упэўнены: у цяперашняй палітычнай сітуацыі небяспечна практычна ўсюды.
— Улічваючы незадаволенасць тым, што ў Расіі выкарыстоўваюць тэрмінавікоў на вайне, я думаю, у нас гэта малаімаверна. А калі ўсё будзе настолькі кепска, што вырашаць задзейнічаць нас, то будуць у небяспецы ўсе, нават тыя, хто не ў войску, — разважае ён. — Наогул, сур’ёзныя асцярогі за жыццё ў мяне ёсць яшчэ са жніўня 2020 года і без прызыву. У маім выпадку «тэрміноўка», наадварот, дапаможа крыху раней адсюль зваліць.
Суразмоўца ўдакладняе: ён скончыў універсітэт і, калі б не служыў, адпрацоўваў бы два гады. А так час у арміі залічыцца за астатні год размеркавання. І пасля дэмабілізацыі можна будзе спакойна з’ехаць за мяжу — прынамсі, так цяпер плануе Кірыл.
Малады чалавек адпраўляецца ў частку ўжо праз тыдзень. Яго родныя да прызыву ставяцца з трывогай, перажываюць, «але без фанатызму». Сам суразмоўца падыходзіць да пытання значна спакайней і нават знаходзіць у ім плюсы.
— Першая позва прыйшла летам, пра тое, што трэба прайсці медыцынскі агляд. Таму быў час усё абдумаць. Ужо ў ваенкамаце зразумеў, што настроі ва ўсіх прыкладна аднолькавыя: хлопцы лічаць службу стратай часу. А я, наадварот, думаю, што яна мне яго сэканоміць. Напрыклад, я змагу бясплатна з нуля здаць на правы катэгорыі С. Ну і зноў жа, пасля войска не давядзецца адпрацоўваць апошні год за навучанне ў ВНУ.
Яшчэ адзін прызыўнік, 26-гадовы Андрэй (імя змененае), таксама не турбуецца праз вайну. Праўда, у яго іншая прычына — у маладога чалавека праблемы са здароўем, і ён упэўнены, што атрымаецца гэта даказаць і не служыць.
— Заўсёды быў непрыдатны [у мірны час]. Але сёлета адшукалі — няўдала адказаў на тэлефон. У выніку дзве камісіі сказалі, што я магу служыць, хоць ёсць мноства праблем: выдалены жоўцевы пухір, праблемы з ціскам, збіты сардэчны рытм і не толькі. На апошнім абследаванні выявілі павелічэнне печані, дрэнныя аналізы крыві. І пры ўсім гэтым наборы нават гаворкі не ідзе пра адтэрміноўку!
Суразмоўца расказвае: два разы спрабаваў абскардзіць пастанову. Але ў гарадскім ваенкамаце, успамінае ён, дактары заплюшчвалі вочы на праблемы, паказвалі на дакументы і казалі: «Глядзіце, вас абследавалі, вы можаце служыць».
— У абласным ваенкамаце справы ішлі крыху лепш. Выкарыстоўваўся зусім іншы падыход, таму што гэта быў разгляд скаргі. Яны адразу знайшлі памылкі гарадскога ваенкамата і адправілі на дадатковае абследаванне. Але скончылася ўсё не так добра, як мне здавалася — у выніку яны пацвердзілі, што я прыдатны. Адзіны шлях, які ёсць цяпер, — ісці ў суд, — заключае Андрэй.
Спрэчкі і разборы адцягваюць суразмоўцу ад боязі таго, што яго прызавуць у час вайны Расіі з Украінай.
— Страхі з прычыны вайны і таго, што могуць адправіць ва Украіну, вядома, ёсць. Не хацелася б трапіць у гэтую сітуацыю. Ведаю хлопцаў, якія служаць на мяжы ў Гомелі — такое сабе пачуццё, вядома, — кажа ён. — Але вось што я буду рабіць, калі ўсё ж акажуся ў войску і будзе загад ехаць на вайну, пакуль не ведаю — так далёка ў думках не заходзіў. Я ўсё яшчэ спадзяюся, што суд разгледзіць справу і мяне адпусцяць. Спадзяюся на справядлівасць, хоць яе ў нас у дзяржаве амаль няма.
