«Магчыма, Домрачава многае атрымала ад падтрымкі Лукашэнкі». Інтэрв'ю з Рафаэлем Пуарэ — пра спорт, маўчанне і жыццё па-за біятлонам

У адрозненне ад свайго былога зацятага суперніка на трасе Уле Эйнара Б’ёрндалена, які працуе біятлонным экспертам, васьміразовы чэмпіён свету, чатырохразовы пераможца агульнага заліку Кубка свету сёння канцэнтруецца на зусім іншых рэчах. 11 гадоў таму яго прыезд у Беларусь для працы з мужчынскай зборнай лыжнікаў-стралкоў нарабіў шмат шуму, але той перыяд доўжыўся для Рафаэля Пуарэ толькі адзін сезон. Мы пагаварылі са знакамітым французам пра яго цяперашняе жыццё, успомнілі трэнерскія будні ў Беларусі і даведаліся, што ён думае пра медалі Антона Смольскага на Алімпіядзе ў Пекіне і маўчанне Дар'і Домрачавай пра вайну ва Украіне.

«Я свайго кшталту мікс дзвюх культур»

— Як маецеся, Рафаэль?

— Дзякуй, усё добра. Жыву ў нарвежскім Бергене. Па-ранейшаму працую ў буйной будаўнічай кампаніі — цяпер у маркетынгу. Рэгулярна езджу па ўсёй краіне, чаго не было раней, сустракаюся з рознымі людзьмі, узаемадзейнічаю з супрацоўнікамі нашай кампаніі, рэалізую свае праекты. Мне вельмі падабаецца.

— Кім сябе больш адчуваеце: нарвежцам ці французам?

— Добрае пытанне. Зразумела, што Францыя — мая радзіма. Але ўжо даволі даўно жыву ў Нарвегіі, размаўляю па-нарвежску, мае дочкі адсюль (ад шлюбу з былой жонкай, знакамітай у мінулым біятланісткай Ліў-Грэтэ Шэльбрэйд у Рафаэля тры дачкі. — Заўв. рэд.). Так што я свайго кшталту мікс дзвюх культур, і гэта больш чым нармальна. Мы ўсе жывём у адным свеце. Для паездкі ў многія краіны не патрэбная віза — не адчуваеш межаў.

— За біятлонам сочыце?

— Трохі. Гляджу самыя важныя спаборніцтвы. На астатняе няма часу. Трэба расстаўляць прыярытэты. Для мяне галоўнае — праца і дзеці. Калі з’яўляецца вольны час, то хаджу ў горы, катаюся на лыжах.

— Вам падабаецца пастаянна скараць новыя вяршыні?

— Скончыўшы з біятлонам, паўгода сядзеў дома і думаў, чым хачу займацца. Як вы ведаеце, трэніраваў біятланістаў, быў біятлонным экспертам на тэлебачанні, спрабаваў іншыя рэчы (Пуарэ, напрыклад, быў рознарабочым на нафтавай платформе. — Заўв. рэд.). Потым з’явілася мэта — стаць важнай часткай вялікай кампаніі. Мне спатрэбілася гадоў сем, каб дасягнуць гэтага. Цяпер я задаволены, у мяне добрая праца, але заўсёды ёсць магчымасць развівацца. Не збіраюся працаваць да 67 гадоў (пенсійны ўзрост у Нарвегіі. — Заўв. рэд.). Хапае і іншых планаў: атрымліваць асалоду ад прыроды, надаваць больш увагі дзецям і сваёй дзяўчыне. З узростам чалавек лепш пазнае сябе.

«Беларусы чакалі, што скажуць іншыя»

— Што вам дапамагло зразумець, чаго вы хочаце дамагчыся пасля завяршэння кар’еры?

— У 2007-м у суаўтарстве з Івам Перэ ў Францыі выйшла кніга «Пуарэ пра Рафаэля Пуарэ». Яна дала магчымасць у нейкай ступені развітацца з біятлонам, хоць потым усё ж працаваў трэнерам у Нарвегіі і Беларусі. Гэта быў добры досвед, але я пераканаўся, што хачу большага. Дарэчы, у 2020-м выйшла нашая з Перэ другая кніга («Рафаэль Пуарэ. Імкненне да жыцця»). Яна расказвае пра мой жыццёвы шлях і дакладна лепшая за першую!

— Згаджаючыся на працу ў Беларусі, разумелі, з чым сутыкняцеся?

— Рэальнасць аказалася нашмат горшай за чаканні. Пасля працы ў Нарвегіі і супрацоўніцтва з найлепшымі біятланістамі свету з філасофіяй пераможцаў адчуў шок — узровень многіх спартоўцаў у Беларусі адпавядаў юніёрскаму. Спрабаваў данесці да атлетаў, што ім трэба ў першую чаргу думаць і ўдасканальвацца самім, а не выконваць толькі ўказанні трэнераў. Гэта, дарэчы, частка вашай ментальнасці. Прынамсі, у біятлоне ў той час — беларусы чакалі, што скажуць іншыя, а не рабілі самі.

Было зразумела, што для рэальнага прагрэсу трэба шмат часу. Але калі я падняў гэтую тэму на адной з нарадаў, сказаўшы, што неабходны план хаця б на найбліжэйшыя некалькі гадоў, мне далі зразумець: «Не». Мабыць, у Беларусі думалі, што раз спартоўцаў трэніруе Пуарэ, то ў наступным годзе яны стануць чэмпіёнамі свету. Але так не бывае — таленты ўзроўню Дар'і Домрачавай не з’яўляюцца часта.

Многія атлеты ў Беларусі не хацелі мяняцца. Глядзіце: раней разам з Нарвегіяй у мужчынскім біятлоне вылучаліся немцы і расіяне. Але трэнерскія методыкі ў Германіі і Расіі заставаліся тымі ж — адсюль спад у выніках у спартоўцаў з гэтых краін у апошнія гады. А нарвежцы і французы пайшлі наперад за кошт удасканалення тэхнікі, трэніровачнага працэсу і філасофіі. То-бок трэба пастаянна спрабаваць новае.

— Ваш перыяд працы ў Беларусі супаў з разводам з жонкай. Знаходжанне ў нашай краіне дало хоць нешта станоўчае?

— Безумоўна. Пазнаёміўся з іншай культурай, глыбей даведаўся гісторыю вашай краіны, менталітэт беларусаў. Мне спадабаўся Мінск, прыйшлася даспадобы вашая кухня. З некаторымі людзьмі, з якімі працаваў, дагэтуль падтрымліваю сувязь. Асабліва адзначу Аляксандра Сымана, які быў маім памочнікам. Вельмі добры чалавек. Спадзяюся, біятланісты таксама вынеслі для сябе карыснае, але тут трэба пытаць ужо ў іх.

«Нельга змешваць спорт з палітыкай»

— Здзівіліся срэбру Антона Смольскага ў гонцы на 20 км на Алімпіядзе ў Пекіне?

— Так, гэта быў прыемны сюрпрыз. Ведаю, у вас з’явіліся і моцныя біятланісткі (мабыць, Пуарэ мае на ўвазе Дынару Смольскую і Ганну Сола. — Заўв. рэд.). Паглядзім, як яны праявяць сябе ў далейшым. Для мяне важны паказчык — стабільнасць спартоўца цягам доўгага часу, якую паказвалі, напрыклад, Б’ёрндален ці Домрачава, а не вынік на адным спаборніцтве або цягам аднаго сезона.

— Летняя Алімпіяда ў 2024 годзе пройдзе ў Францыі. Вы радыя гэтаму?

— Прыняць такое мерапрыемства каштуе вельмі шмат грошай, бо патрабуюцца значныя выдаткі не толькі на прыём дэлегацый, але і на развіццё інфраструктуры. Зрэшты, усё роўна плюсы пераважаюць. Быць арганізатарам Алімпіяды — гэта добра для Францыі. Апошні раз гульні праходзілі на маёй радзіме ў Альбервілі ў 1992 годзе.

— Беларускія біятланісты адхіленыя ад выступленняў на міжнароднай арэне. Падтрымліваеце бан?

— Нельга змешваць спорт з палітыкай. Добра, калі можна выказвацца на любую тэму, але першая задача атлетаў — спаборнічаць. Таму мне шкада біятланістаў. Аднак я разумею, чаму было прынятае такое рашэнне — адхіліць беларусаў і расіян. Ва Украіне паміраюць людзі. Вайна большая за спорт. Хоць, паўтаруся, біятланістаў шкада.

У любой краіне свету палітыкі выкарыстоўваюць спорт у сваіх мэтах, атлеты ходзяць на ўрачыстыя прыёмы. Краіна ганарыцца тым, што яе прадстаўнікі паказалі выдатны вынік, іх убачыў увесь свет. Палітыкі хочуць таксама быць датычнымі да поспеху. Праўда, тое, што адбывалася ў Расіі, — відавочны перабор. Прынамсі, мітынг у падтрымку вайны ва Украіне з удзелам Пуціна і атлетаў. Не ведаю, ці маглі спартоўцы, якія там былі, адмовіцца. У Францыі ці Нарвегіі ёсць выбар, а наконт Расіі не ўпэўнены.

«Напэўна, Домрачавай і Б’ёрндалену цяжка гаварыць пра вайну»

— Лукашэнка знаходзіцца ва ўладзе ў Беларусі амаль 30 гадоў…

— Магчыма, некаторым людзям гэта падабаецца. Але, вядома, у дэмакратычнай краіне народ выбірае прэзідэнта. Хто ведае, каму б аддалі перавагу беларусы, калі б былі свабодныя выбары. Веру, што аднойчы адбудуцца пазітыўныя змены і ў Беларусі будзе дэмакратыя. Складана сёння ўявіць такую сітуацыю, як у вас, у іншай еўрапейскай краіне.

— Вы маеце зносіны з Б’ёрндаленам?

— Зрэдку. Апошні раз, напэўна, гаварылі па тэлефоне некалькі месяцаў таму.

— Разумееце, чаму ён і Домрачава не асудзілі вайну?

— Думаю, для іх гэта складаная сітуацыя. Домрачава была вельмі папулярная ў Беларусі, Лукашэнка яе падтрымліваў. Магчыма, яна шмат чаго атрымала ад гэтай падтрымкі. У Домрачавай і Б’ёрндалена ёсць дзеці, нейкі час сям’я жыве ў Беларусі, так што, напэўна, ім цяжка гаварыць пра вайну. Разумею гэта. Але калі нічога не кажаш, гэта таксама нешта значыць.

Чытайце таксама