Расійскі самалёт-разведчык А-50, магчыма, выведзены з ладу на аэрадроме ў Мачулішчах атакай беларускіх партызан, цікавы, акрамя сваіх тэхнічных магчымасцяў, вельмі высокім коштам. Гэта адзін з самых дарагіх узораў расійскай тэхнікі, кошт якога, паводле некаторых звестак, можа даходзіць да паўмільярда даляраў. Гэта амаль палова выдаткаў на нацыянальную абарону, запланаваных у дзяржаўным бюджэце Беларусі на 2023 год (прычым гэты артыкул выдаткаў у параўнанні з мінулым годам вырас больш чым напалову). Вырашылі паглядзець, якая зброя ў свеце самая дарагая.
Колькі каштуе А-50, які знаходзіўся ў Мачулішчах
У паведамленнях пра А-50, якія з’явіліся пасля магчымай атакі на гэты самалёт, звычайна фігуруюць ацэнкі яго кошту паміж 300 і 350 мільёнамі даляраў (апошнюю лічбу, у прыватнасці, агучыў былы пазаштатны дарадца Офіса прэзідэнта Украіны Аляксей Арастовіч).
Але ёсць і вышэйшыя ацэнкі. Журналіст выдання «Forbes Украіна» Уладзімір Дацэнка звярнуў увагу на тое, што ў 2020 годзе Індыя купляла ў Расіі два дадатковыя самалёты А-50ЭІ (экспартны варыянт А-50), і агульная сума кантракту тады склала каля 1 мільярда даляраў. Такім чынам, кошт аднаго экспартнага самалёта для заказчыка склаў каля 500 мільёнаў даляраў.
Адзначым таксама, што ў Мачулішчах знаходзілася самая сучасная версія расійскага самалёта далёкага радыёлакацыйнага выяўлення і кіравання (ДРЛВ) — А-50У, у якой усталяваны найноўшы радыётэхнічны комплекс з палепшанымі характарыстыкамі выяўлення нізкалётных і малапрыкметных цэляў. Паводле ацэнкі «Forbes Украіна», ён можа быць нават даражэйшы, чым варыянт для экспартных паставак. Калі ўлічыць, што выдаткі на нацыянальную абарону ў бюджэце Беларусі на 2023 год запланаваныя ў аб’ёме 2,8 мільярда рублёў (каля 1,1 мільярда даляраў па цяперашнім курсе), атрымліваецца, што адзін расійскі самалёт абышоўся б нашай краіне прыкладна ў 40% яе абароннага бюджэту.
Дарэчы, Расія з 2014 года распрацоўвае новую версію самалёта ДРЛВ — А-100. Але гэтая праца затармазіла праз санкцыі, уведзеныя заходнімі дзяржавамі на пастаўкі ў Расію электронных кампанентаў, у тым ліку мікрасхем.
Самыя дарагія ваенныя самалёты
А-50 — гэта вельмі дарагі самалёт. Яго амерыканскі аналаг (а дакладней, правобраз), самалёт ДРЛВ Boeing E-3 Sentry AWACS, каштуе «ўсяго» каля 270 мільёнаў даляраў за штуку. Ён таннейшы ў тым ліку і дзякуючы буйнасерыйнай вытворчасці. Калі ў СССР было пабудавана каля 25 А-50, то E-3 Sentry разышоўся партыяй больш за 60 самалётаў. З іх 31 знаходзіцца на ўзбраенні ў ЗША, сем — у Вялікабрытаніі, чатыры — у Францыі, пяць — у Саудаўскай Аравіі, яшчэ 17 знаходзяцца ва ўласнасці NATO як арганізацыі.
Тым не менш ёсць у свеце і даражэйшыя ваенныя самалёты.
Даражэйшы за ўсе — амерыканскі малапрыкметны стратэгічны бамбардзіроўшчык Northrop Grumman B-2 Spirit. Кошт аднаго «Спірыта» — 2,13 мільярда даляраў, то-бок амаль два гадавыя ваенныя бюджэты Беларусі. Гэты велізарны самалёт з максімальнай узлётнай вагой больш чым 150 тон выкананы з выкарыстаннем тэхналогіі «стэлс», дзякуючы чаму для вайсковых радараў ён «выглядае» як цэль памерам з чмяля.
Другімі па кошце самалётамі ваеннага прызначэння ў свеце стануць тыя самыя расійскія А-50ЭІ, закупленыя Індыяй. Характарыстыкі расійскіх самалётаў не задавальняюць індыйскую армію, а таму іх абсталяванне будзе дапоўненае ізраільскімі радарамі EL/W-2090 PHALCON. Кошт дзвюх прыладаў для дзвюх машын складае яшчэ 1 мільярд даляраў. Такім чынам, Індыя на куплю двух расійскіх А-50ЭІ і двух ізраільскіх радараў для іх выдаткуе два мільярды даляраў. А значыць, адзін такі самалёт будзе каштаваць прыкладна мільярд — то-бок абыдзецца амаль у гадавы абаронны бюджэт Беларусі.
На трэцім месцы — два амерыканскія самалёты Boeing VC-25, прызначаныя для прэзідэнта ЗША. На тое, каб лічыць іх ваеннай тэхнікай, ёсць некалькі прычын. Яны ўваходзяць у склад Ваенна-паветраных сіл ЗША і, калі на іх знаходзіцца амерыканскі лідар, выкарыстоўваюць у паветры пазыўны Air Force One (літаральны пераклад — «ВПС № 1», рускамоўны аналаг гэтай фразы — «Борт № 1»). З аднаго боку, гэты самалёт уяўляе сабой Белы дом (рэзідэнцыю прэзідэнта ЗША) у мініяцюры — тут ёсць рабочы Авальны кабінет, канферэнц-зала, месцы для прэсы і іншых пасажыраў, адсекі для медыкаў і сакрэтнай службы. З іншага боку, як і іншыя ваенныя самалёты, ён абсталяваны сістэмай дазапраўкі ў паветры і абаронай ад ракетнай зброі.
Цана аднаго такога самалёта — каля 390 мільёнаў даляраў, то-бок ён таннейшы за самыя дарагія версіі расійскага А-50. Але гэта толькі пакуль: Boeing працуе над двума новымі прэзідэнцкімі самалётамі, стварэнне якіх можа абысціся амерыканскім падаткаплатнікам у 3,9 мільярда даляраў.
У лік самых дарагіх ваенных самалётаў уваходзіць таксама амерыканскі малапрыкметны шматмэтавы знішчальнік пятага пакалення F-22 Raptor (350 мільёнаў даляраў за штуку — то-бок усяго ваеннага бюджэту Беларусі хапіла б на тры такія самалёты). Амерыканскі цяжкі ваенна-транспартны самалёт Boeing C-17 Globemaster III абыходзіцца прыкладна ў 197 мільёнаў сваёй арміі пры закупцы буйных партый і больш чым у 300 мільёнаў замежным заказчыкам пры закупцы адзінкавых машын. Boeing P-8 Poseidon, прызначаны для барацьбы з падводнымі лодкамі і разведкі, каштуе каля 156 мільёнаў даляраў.
За ім ідуць еўрапейскі знішчальнік Eurofighter Typhoon (124 мільёны даляраў), яшчэ адзін амерыканскі знішчальнік-стэлс Lockheed Martin F-35 Lighting II (122 мільёны даляраў), французскі знішчальнік Dassault Rafale (115 мільёнаў даляраў) і першы кітайскі стэлс-знішчальнік Chengdu J-20 (110 мільёнаў даляраў).
Самыя дарагія ваенныя караблі
Калі вам падаецца, што ваенныя самалёты — гэта вельмі дорага, то толькі таму, што вы яшчэ не зірнулі на сумы, у якія дзяржбюджэту абыходзіцца купля навінак для ваенна-марскіх сіл.
Самым дарагім ваенным караблём у гісторыі з’яўляецца амерыканскі атамны авіяносец USS Gerald R. Ford. Гэта «першынец» з аднайменнай серыі караблёў, якая будзе ўключаць дзесяць аднатыпных авіяносцаў. Кошт «Джэральда Форда», які ўступіў у строй у 2017 годзе, склаў 13,3 мільярда даляраў. Гэты носьбіт двух ядзерных рэактараў магутнасцю ў 700 МВт кожны мае поўнае водазмяшчэнне (то-бок максімальную вагу) 101,5 тысяч тон і даўжыню 337 метраў (даўжэй, чым тры стандартныя футбольныя палі). Для параўнання, магутнасць кожнага з двух энергаблокаў БелАЭС складае 1200 МВт. Экіпаж «Форда» ўключае да 4,5 тысячы чалавек, на яго борце могуць размясціцца да 75 самалётаў.
Будучыя браты «Джэральда Р. Форда» па серыі ненашмат таннейшыя. У чэрвені 2024 года амерыканскі флот плануе атрымаць «Джона Ф. Кэнэдзі» коштам 12,7 мільярда даляраў, у сакавіку 2028-га — «Энтэрпрайз» (12,8 мільярда), а ў лютым 2032-га — «Дорыс Мілер» (12,9 мільярда даляраў). Новыя караблі мусяць замяніць авіяносцы папярэдняга пакалення тыпу «Німіц». Такім чынам, кошт аднаго амерыканскага авіяносца новага пакалення параўнальны з ваенным бюджэтам Беларусі за 11 гадоў.
Другім па кошце караблём ваеннага прызначэння ў свеце можна лічыць брытанскі авіяносец HMS Queen Elizabeth, стварэнне якога абышлося казне Злучанага Каралеўства ў 6,2 мільярда фунтаў стэрлінгаў (на момант стварэння — 10,6 мільярда даляраў). На трэцім месцы размясціўся найноўшы амерыканскі стэлс-эсмінец Zumvalt (7 мільярдаў даляраў), на чацвёртым — амерыканскія атамныя авіяносцы папярэдняга тыпу «Німіц» (пабудова апошняга з іх, USS George H. W. Bush, абышлася ў 6,2 мільярда даляраў). Пятым замыкае наш спіс французскі атамны авіяносец Charles de Gaulle (3,2 мільярда даляраў — амаль тры гадавыя бюджэты Беларусі на нацыянальную абарону).
Самая дарагая наземная зброя
На першы погляд зброя, якая выкарыстоўваецца на зямлі, мусіць быць значна таннейшая за паветраныя і марскія ўзоры. Кошт нават самых дарагіх танкаў у сотні разоў саступае кошту авіяносцаў або стратэгічных бамбардзіроўшчыкаў. Напрыклад, французскі AMX-56 Leclerc ацэньваецца ў 9,3 мільёна, паўднёвакарэйскі К2 «Чорная пантэра» — у 8,5 мільёна, індыйскі Arjun — у 7,8 мільёна, італьянскі С1 Ariete — у 7,5 мільёна, а брытанскі Challenger II — у 7,2 мільёна даляраў.
Але і на зямлі можна знайсці вельмі дарагое ўзбраенне. Праўда, створанае яно акурат для таго, каб супрацьстаяць паветраным цэлям. Гаворка ідзе пра зенітна-ракетныя комплексы (ЗРК). Асаблівасць такой зброі — іх праца ў складзе групаў, якія ўключаюць у сябе пускавыя ўстаноўкі, модулі кіравання агнём і радыёлакацыйныя комплексы. Таму іх кошт прынята ацэньваць у складзе такой групы — батарэі, — якая ўключае ўсе машыны, неабходныя для паўнавартаснага вядзення бою. Кошт батарэі найноўшага расійскага ЗРК С-500 «Праметэй» у 2020 годзе ацэньваўся ў 700−800 мільёнаў даляраў, батарэя амерыканскага ЗРК Patriot Pac-2 каштуе каля 1 мільярда даляраў, а батарэя амерыканскага супрацьракетнага комплексу THAAD — каля 3 мільярдаў даляраў.
Вельмі дорага абыходзіцца і ядзерная зброю са сродкамі яе дастаўкі да праціўніка. Прыняты ў верасні 2020 года пяцігадовы план Пентагона па развіцці ядзернай зброі ў ЗША прадугледжвае вылучэнне не менш чым 167 мільярдаў даляраў, якія пойдуць на распрацоўку, закупку ядзернай зброі і яе падтрыманне ў баяздольным стане. 13,3 мільярда даляраў з гэтай сумы плануецца выдаткаваць на стварэнне новай міжкантынентальнай балістычнай ракеты.
Чытайце таксама
