Аляксандр Лукашэнка знаходзіцца ва ўладзе ў Беларусі з 1994 года. Таксама з 1997-га па 2021-ы ён узначальваў Нацыянальнай алімпійскі камітэт, перадаўшы потым кіраванне свайму сыну, Віктару Лукашэнку. Так доўга, як Лукашэнка-старэйшы, у беларускім спорце кіраўнікі звычайна не затрымліваюцца. Пашукалі галоўных доўгажыхароў сярод дзейных старшыняў федэрацый у алімпійскіх відах спорту і ў іншых грамадскіх арганізацыях.
Уладзімір Канаплёў — гандбол, 16 гадоў
Студэнцкі сябар Лукашэнкі. У 1991 годзе Канаплёў быў памочнікам маладога дэпутата. Пасля перамогі Лукашэнкі на першых выбарах Уладзімір стаў ягоным памочнікам.
Пасля рэферэндуму Канаплёў узначаліў толькі што створаную ніжнюю палату беларускага парламента. Ён яшчэ двойчы абіраўся ў Палату прадстаўнікоў. Пасля выбараў 2006 года трапіў у санкцыйныя спісы ЕС, а ў 2007-м падаў прашэнне аб адстаўцы па стане здароўя.
У 2013 годзе Канаплёў трапіў на тыдзень у СІЗА па справе намесніка генпракурора Аляксандра Архіпава. Быў прызнаны вінаватым «у неданясенні пра дакладна вядомае учыненае асабліва цяжкае злачынства і дакладна вядомую асобу, якая здзейсніла злачынства», і атрымаў штраф 900 базавых — прыкладна 13 500 даляраў на той час.
Канаплёў знаходзіцца ля стырна федэрацыі гандбола з чэрвеня 2006 года. У 2021-м быў зноў пераабраны.
Што да выступленняў нацыянальных зборных за Канаплёвым, то жанчыны апошні раз удзельнічалі ў фінальнай стадыі чэмпіянату Еўропы ў 2008 годзе, а мужчыны да адхілення праз вайну ва Украіне рэгулярна гулялі на ЧЕ і ЧС з 2013-га. Да медалёў, праўда, ні разу не дацягнуліся і не адабраліся на Алімпіяду. Найлепшы вынік — 10-е месца на чэмпіянаце Еўропы 2016, 2018 і 2020-га гадоў.
За Канаплёвым у зборную вярнуўся адзін з найлепшых гандбалістаў свету Сяргей Рутэнка. Пасля завяршэння кар’еры ён быў намеснікам старшыні Федэрацыі. Але летам 2019 года Рутэнка пасварыўся са сваім босам.
Усё адбылося на паседжанні выканкама федэрацыі. Сяргей выказаўся супраць адмены ліміту на легіянераў у чэмпіянаце Беларусі і быў адзіным, хто прагаласаваў такім чынам. Канаплёва закранула, што такую пазіцыю яго намеснік выказаў на выканкаме, а не ў асабістай гутарцы. У выніку Рутэнка напісаў заяву пра сыход.
Сварыўся Канаплёў і з іншым вядомым гандбалістам, Сяргеем Гарбокам. Калі той пачаў выступаць за Расію, старшыня БФГ назваў яго здраднікам.
Пасля жніўня-2020 Канаплёў зняў з чэмпіянату Беларусі «Віцязь» — гэты клуб вырашыў байкатаваць матч ЧБ на знак пратэсту супраць арышту баскетбалісткі Алены Леўчанка.
На фоне многіх іншых федэрацый у гандболе бачныя прыкметы жыцця ва ўмовах санкцый. Напрыклад, у мужчынскі чэмпіянат краіны заявілася каманда «Бусел Кітая». Акрамя таго, з гэтага сезона чацвёрка найбуйнейшых беларускіх клубаў гуляе з квартэтам расійскіх у рамках SEHA-лігі. А 14 снежня Федэрацыя правяла пасяджэнне выканкама ў… Храме-помніку ў гонар Усіх святых у Мінску.
— У нас адкрытасць думкі, узаемадапамога і ўзаемападтрымка. Мы разам радуемся перамогам і перажываем няўдачы. Мы стварылі добры рэзерв на будучыню. Так, здараюцца асечкі. Напрыклад, на чэмпіянаце свету ў Егіпце (беларусы занялі 17-е месца. — Заўв. рэд.) мы згулялі неналежным чынам. Але гэта жыццё. Самае галоўнае — што мы маем імкненне і жаданне ісці наперад, — так ахарактарызаваў Канаплёў свае 16 гадоў працы ля стырна БФГ.
Максім Рыжанкоў — баскетбол, 8 гадоў
У верасні 2014 года ўзначаліў Федэрацыю баскетбола. У красавіку 2021-га быў пераабраны. Аднагалосна.
Максім Рыжанкоў — сын першага прэзідэнта НАК Беларусі Уладзіміра Рыжанкова. Рыжанкоў-малодшы працаваў у цэнтральным апараце МЗС, быў дарадцам у пасольстве Беларусі ў Польшчы (яго начальнікам тады быў Павел Латушка). У 2006 годзе Рыжанкоў узначаліў упраўленне знешняй палітыкі Адміністрацыі прэзідэнта, у 2012-м стаў памочнікам Лукашэнкі па пытаннях фізкультуры і спорту, некалькі гадоў таксама быў першым віцэ-прэзідэнтам НАК. З 2016 года Рыжанкоў — першы намеснік кіраўніка адміністрацыі Лукашэнкі. Пасля падзей 2020 года ён трапіў у санкцыйныя спісы ЕС, Вялікабрытаніі і Канады.
Але вернемся да баскетбола. Рыжанкоў быў непасрэдным сведкам часткі шматгадовых поспехаў жаночай зборнай. У 2015 годзе нашая каманда заняла чацвёртае месца на чэмпіянаце Еўропы, а затым прабілася на Алімпіяду-2016, дзе стала дзявятай. У 2021-м на ЧЕ беларускі зноў былі чацвёртымі. А вось мужчынская зборная ні разу не адбіралася на топ-турніры.
За Рыжанковым і яго правай рукой Анастасіяй Марынінай здарыўся і шэраг скандалаў. Кіраўнік Федэрацыі і яе генеральны сакратар адхілялі суддзяў, якія патрабавалі паляпшэння ўмоваў працы, непрыгожа развітваліся з трэнерамі, у тым ліку з Анатолем Буяльскім, не змагаліся за шматгадовых лідараў зборнай, не згодных з палітыкай БФБ, ваявалі з журналістамі і заўзятарамі з БЧБ-сцягамі.
— Дапамаглі так, што прайгралі. Лепш бы спалі па дамах. Я крайніх не шукаю. Згулялі годна. Не было б ануч, пад якімі заўсёды бяда — было б лепш. Вы рэальна думаеце, што гэтыя анучы камандзе ў плюс? Вы ж і самі ўсё разумееце. Гэта не падтрымка, а правакацыя, — напісаў Рыжанкоў у адным з чатаў пасля паразы беларусак у паўфінале ЧЕ-2021.
Затое ў нашым баскетболе ледзь не актыўней за ўсіх адпрацоўвалі Год гістарычнай памяці. 6 ліпеня ў музей Вялікай Айчыннай вайны схадзіла мужчынская зборная па баскетболе 3×3 і супрацоўнікі федэрацыі. Праз тыдзень іх прыклад перанялі жаночыя зборныя і U18 U16. 20 ліпеня іх падтрымаў рэзерв мужчынскай нацыянальнай каманды. Нарэшце, 15 снежня ў музей наведалася мужчынская зборная да 13 гадоў.
Алена Скрыпель — гімнастыка, 8 гадоў
Беларускай асацыяцыяй гімнастыкі Скрыпель кіруе з лістапада 2014 года. 19 снежня 2022 года яна была зноў пераабраная на пасаду старшыні арганізацыі. Пра наяўнасць альтэрнатыўных кандыдатаў не паведамлялася.
Асацыяцыя ўключае не толькі мастацкую і спартыўную гімнастыку, але і скачкі на батуце. З апошняй дысцыплінай і звязаныя галоўныя поспехі беларусаў за Скрыпель.
У 2016-м на Алімпіядзе ў Рыа-дэ-Жанейра Уладзіслаў Ганчароў заваяваў золата. На наступных гульнях у Токіа перамог ужо іншы беларускі батутыст — Іван Літвіновіч.
У мастацкай гімнастыцы ў Рыа не было узнагарод, а ў 2021-м (праз каранавірус, як вядома, АГ былі перанесеныя на год) трэцяе месца ў мнагабор'і заняла Аліна Гарноська.
На чэмпіянаце свету 2021 года, які адбыўся пасля Алімпіяды і перад вайной у Украіне, Гарноська зноў дабілася выдатнага выніку. У прыватнасці, яна стала другой у мнагабор'і і выйграла практыкаванне са стужкай. Гэта было першае золата ў асабістых спаборніцтвах для Беларусі з 1996 года, што вельмі не спадабалася Расіі.
Калі з вынікамі ў мастацкай гімнастыцы і батуце ўсё было выдатна да адхілення беларусаў ад выступленняў на міжнароднай арэне, то ў спартыўнай гімнастыцы — бяда.
— Няма спецыялістаў, каб трэніраваць дзяцей. А трэнераў няма, таму што адсутнічаюць умовы. Людзі хочуць зарабляць грошы, а дзяржава ў асобе Мінспорту кажа: «Дайце вынік, чэмпіёнаў — і ўсё будзе». Але як можна выгадаваць чэмпіёнаў, калі на пачатковым этапе нічога не ўкладваць? Замкнёнае кола. Вось усе і з’язджаюць, — гаварыў у інтэрв'ю «Люстэрку» знакаміты гімнаст Віталь Шчэрба.
Ён таксама выказаў здзіўленне, што на Алімпіядзе ў Рыа за Беларусь выступала амерыканка Кайлі Дыксан, якая заняла 58-е месца.
Скрыпель салідарная з тым, што гэтым відзе спорту шмат праблем.
— Я, напрыклад, пакуль сабе стаўлю тройку па выніках, але па пяцібальнай сістэме. Па спартыўнай гімнастыцы я разлічвала, што мы будзем хутчэй прасоўвацца да мэты. Так, імёны з’ехалі. Я лічу, чаму яны з’ехалі, было шмат прычын. Я думаю, не было таго чалавека, які спыніў бы ад’езд. Цяпер мы пакуль працуем з нашымі трэнерамі, — заявіла старшыня Асацыяцыі ў ліпені гэтага года.
Дадамо, што Скрыпель — вядомая ў Беларусі бізнесвумен. Яна суўладальніца сеткі крамаў д’юці-фры Helen Valery. З Лукашэнкам пазнаёмілася ў 1996 годзе.
— Нашыя крамы не працавалі як бяспошлінныя з 2007 па 2013 год. Бізнес быў пад пагрозай, але мы знайшлі магчымасць працягнуць працаваць як звычайныя крамы. Вычакалі час, пераканалі прэзідэнта ў неабходнасці адкрыць крамы д’юці-фры. Было б марнатраўна не мець крамаў бяспошліннага гандлю, задача якіх — тармазіць вываз валюты з краіны, даючы падарожніку магчымасць набыць тавар, — казала Скрыпель у 2019-м.
Аляксандр Машэнскі — акадэмічнае веславанне, 10 гадоў
Машэнскі кіруе акадэмічным веславаннем з верасня 2012 года. У 2021-м яго пераабралі, хоць былі пытанні да спартыўных вынікаў.
— Дэлегаты канферэнцыі здавальняюча ацанілі працу федэрацыі веславання за справаздачны перыяд. У той жа час яны звярнулі ўвагу на выкананне абавязанняў па заваяванні колькасці ліцэнзій на галоўны старт чатырохгоддзя і невыкананне абавязанняў па заваяванні медаля на Алімпіядзе ў Токіа нацыянальнай камандай Беларусі па акадэмічным веславанні, — так апісвалася паседжанне справаздачна-выбарнай канферэнцыі федэрацыі.
Машэнскаму і сапраўды няма чым пахваліцца. Медальны ручай вычарпаўся, калі Кацярына Карстэн была ўжо не ў аптымальнай форме, а затым завяршыла кар’еру. На Алімпіядзе-2016 лепш за ўсіх сярод беларусаў выступіў Станіслаў Шчарбачэня, які паказаў 5-ы час, а ў Токіа найлепшым вынікам было 8-е месца ў двойкі ў складзе Сяргея Валадзько і Дзмітрыя Фурмана.
Нашмат больш Машэнскі вядомы як прадпрымальнік. Ён пачаў бізнес разам з бацькам Міхаілам у 1993 годзе з гандлю рыбай у Брэсце. Тады была закладзеная аснова для будучага буйнога харчовага холдынгу.
Сёння бізнес Машэнскага прадстаўлены ў гандлі, харчаванні, дэвелапмэнце, IT-паслугах, легпраме, фінансах і інвестыцыях. Найбольш вядомыя яго кампаніі — «Санта Брэмар», «Савушкін прадукт», «Санта Рытэйл», брэсцкая швачная фабрыка «Надзея». Ён таксама валодае сеткай крамаў у Беларусі і за мяжой, сеткай кавярняў і гатэлем.
У жніўні гэтага года паведамлялася пра арышт ва Украіне актываў кампаніі дачкі Машэнскага. Праз суд кампанія змагла часткова зняць абмежаванні.
Алег Шэпель — паралімпійскі камітэт, 20 гадоў
Гэта не федэрацыя, але таксама грамадская арганізацыя. Дарэчы, у паралімпійскага камітэта Беларусі няма свайго сайта — толькі ў РЦАП.
Алег Шэпель — былы лёгкаатлет, кіруе камітэтам з 2002 года — ужо 20 гадоў. Таксама ён старшыня Цэнтральнага праўлення таварыства інвалідаў па зроку («БелТІЗ»). Пасля завяршэння кар’еры займаўся і бізнесам.
Шэпель пяць разоў перамагаў на паралімпіядах у складзе савецкай і беларускай зборных, прычым у абсалютна розных дысцыплінах: пяцібор'і, скачках у даўжыню і вышыню (двойчы), бегу на 400 метраў. Чатыры разы быў бронзавым прызёрам.
У Токіа каманда Беларусі заваявала сем медалёў — гэта антырэкорд. Для параўнання: у Рыа-2016 у паралімпійцаў было дзесяць узнагарод.
Шэпель — адзін з адэптаў таго, што «ва ўсім вінаватая Амерыка». На Гульнях 2016 года прыклаў руку да скандалу. Расійскія паралімпійцы не былі дапушчаныя да выступлення праз допінг — беларусы, насуперак правілам, выйшлі на цырымонію адкрыцця са сцягам краіны-суседкі. Шэпель постфактум заявіў, што гэта была не палітычная акцыя, а «жэст салідарнасці».
Пасля пачатку вайны ва Украіне беларускія спартоўцы з інваліднасцю адхіленыя ад выступлення на міжнароднай арэне. Прычым бан іх заспеў ужо Кітаі, дзе яны рыхтаваліся да ўдзелу ў Паралімпіядзе.
16 лістапада Міжнародны паралімпійскі камітэт (МПК) на пазачарговым паседжанні ў Берліне вырашыў прыпыніць сяброўства Беларусі ў арганізацыі. Рашэнне падтрымалі 54 краіны, 45 былі супраць, 18 устрымаліся.
— Разумеем, што надыходзіць раскол у паралімпійскім руху. Тыя краіны, якія галасавалі супраць нас, не хавалі, што выконваюць даручэнні ўрадаў. Але вы ж грамадская арганізацыя. Дзяржава не мае ніякага права ўмешвацца ў справы грамадскіх арганізацый. І вы нас вучыце дэмакратыі? Вы нас вучыце свабодзе слова? На сябе паглядзіце! — ускрыкваў Шэпель.
Чытайце таксама
